Pensum nauczyciela to kluczowy element określający tygodniowy wymiar obowiązkowych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. Zrozumienie pensum pozwala lepiej planować pracę i obliczać wynagrodzenie. Dowiedz się, ile wynosi standardowe pensum, jak liczyć pensum łączone i co zmieni się w prawie.
Czym właściwie jest pensum nauczyciela?
Pensum stanowi tygodniową liczbę godzin zajęć. Nauczyciel musi zrealizować te godziny. Pensum jest regulowane przepisami Karty Nauczyciela. Dotyczy zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. Pensum różni się w zależności od typu placówki. Zależy też od zajmowanego stanowiska.
W Polsce standardowe pensum wynosi 18 godzin. Dotyczy to nauczycieli szkół podstawowych. Obowiązuje także w liceach i szkołach zawodowych. Nauczyciele przedszkola mają pensum 25 godzin. Dla grup 6-latków pensum wynosi 22 godziny. Nauczyciele-bibliotekarze pracują 30 godzin tygodniowo. Pensum dla wychowawców świetlic to 26 godzin.
| Stanowisko/Placówka | Standardowe pensum (godziny tygodniowo) |
|---|---|
| Szkoły podstawowe, licea, szkoły zawodowe | 18 |
| Przedszkola (bez grup 6-latków) | 25 |
| Przedszkola (z grupami 6-latków) | 22 |
| Nauczyciele-bibliotekarze | 30 |
| Wychowawcy świetlic | 26 |
| Kształcenie integracyjne | 20 |
Całkowity czas pracy nauczyciela
Pensum to tylko część obowiązków nauczyciela. Całkowity czas pracy nie może przekraczać 40 godzin tygodniowo. Pensum obejmuje godziny przy tablicy. Pozostały czas przeznaczony jest na inne zadania. Nauczyciel przygotowuje się do lekcji. Sprawdza prace uczniów. Uczestniczy w radach pedagogicznych. Konsultuje się z rodzicami. Planuje pracę szkoły. Wykonuje inne zadania statutowe.
Ile wynosi maksymalny czas pracy nauczyciela?
Maksymalny czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć wynosi 40 godzin na tydzień.
Pensum łączone – co to jest i jak je wyliczyć?
Pensum łączone stosuje się w specyficznych sytuacjach. Dotyczy nauczycieli pracujących na kilku stanowiskach. Stanowiska te mają różne tygodniowe wymiary pensum. Pensum łączone ustala się jako iloraz. Dzieli się łączną liczbę realizowanych godzin. Dzieli się ją przez sumę części etatów. Części etatów dotyczą poszczególnych wymiarów zajęć.
Obliczanie pensum łączonego opiera się na artykule 42 ust. 5c Karty Nauczyciela. Przepis ten obowiązuje od 1 września 2018 roku. Obliczenia na stronach pomocniczych mają charakter poglądowy. Nie stanowią one wyłącznego źródła informacji.
Obliczenia pensum łączonego są złożone. Zawsze opieraj się na aktualnych przepisach Karty Nauczyciela.
Przykład obliczenia pensum łączonego:
- Nauczyciel uczy języka polskiego (pensum 18h).
- Dodatkowo pracuje w bibliotece (pensum 30h).
- Realizuje 9 godzin języka polskiego tygodniowo (9/18 etatu).
- Realizuje 15 godzin w bibliotece tygodniowo (15/30 etatu).
- Łączna liczba realizowanych godzin: 9 + 15 = 24 godziny.
- Suma części etatów: (9/18) + (15/30) = 0,5 + 0,5 = 1 etat.
- Pensum łączone: 24 godziny / 1 etat = 24 godziny.
Tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć tego nauczyciela wynosi 24 godziny. Godziny powyżej tego wymiaru to godziny ponadwymiarowe. Na przykład, jeśli realizuje 28 godzin, ma 4 godziny ponadwymiarowe.
Inny przykład:
- Nauczyciel pracuje jako wychowawca świetlicy (pensum 26h).
- Dodatkowo prowadzi nauczanie indywidualne (pensum 18h).
- Realizuje 26 godzin w świetlicy (26/26 etatu).
- Realizuje 2 godziny nauczania indywidualnego (2/18 etatu).
- Łączna liczba realizowanych godzin: 26 + 2 = 28 godzin.
- Suma części etatów: (26/26) + (2/18) = 1 + 0,111… = 1,111… etatu.
- Pensum łączone: 28 godzin / 1,111… etatu ≈ 25,2 godziny.
Tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć tego nauczyciela wynosi około 25,2 godziny.
Czy pensum łączone to to samo co pensum uśrednione?
Nie, pensum łączone i pensum uśrednione to różne pojęcia w Karcie Nauczyciela.
Godziny ponadwymiarowe – związek z pensum
Godziny ponadwymiarowe to dodatkowe zajęcia. Nauczyciel realizuje je powyżej ustalonego pensum. Dotyczy to zarówno standardowego pensum, jak i pensum łączonego. Godziny te są dodatkowo wynagradzane. Wynagrodzenie jest zgodne z przepisami prawa pracy. Zgodnie z art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela, standardowe 18-godzinne pensum może wzrosnąć. Może osiągnąć do 27 godzin. Jest to możliwe w szczególnych przypadkach. Stawka za godziny ponadwymiarowe zależy od wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela. Zależy też od jego wymiaru zajęć. Minimalna stawka może wynosić około 49,3 zł. Maksymalna stawka sięga około 60,7 zł za godzinę.
Narzędzia i kalkulatory do obliczania pensum
Obliczanie pensum bywa skomplikowane. Szczególnie dotyczy to pensum łączonego. Istnieją specjalistyczne narzędzia pomocnicze. Dostępne są kalkulatory pensum nauczyciela. Pomagają one obliczyć liczbę godzin pracy. Uwzględniają różne czynniki. Biorą pod uwagę liczbę zajęć. Liczą dodatkowe obowiązki i prace administracyjne. Kalkulatory ułatwiają planowanie pracy.
Dostępne są różne typy kalkulatorów:
- Kalkulator pensum łączonego
- Kalkulator godzin ponadwymiarowych
- Kalkulator etatów specjalistów
- Kalkulator pensum niepełnosprawnego
- Kalkulator pensum uśrednionego
Niektóre kalkulatory są dostępne online. Część wymaga dostępu płatnego. Arkusze kalkulacyjne (np. w Google Sheets) również służą do tych obliczeń. W arkuszach często należy podać tygodniową liczbę godzin. Wskazuje się też pensum dla tej liczby godzin. Pozostałe wartości są wyliczane automatycznie. Pamiętaj, aby usunąć przykładowe dane. Wprowadź własne liczby. System Informacji Oświatowej (SIO) wymaga wprowadzania przeliczonych wartości godzin. Narzędzia pomagają przygotować te dane.
Gdzie znaleźć algorytm ustalania pensum łączonego?
Algorytm ustalania łączonego pensum według znowelizowanych przepisów Karty Nauczyciela jest dostępny na stronie gov.pl.
Zmiany w pensum nauczyciela w 2025 i 2026 roku
Karta Nauczyciela podlega zmianom. Planowane są modyfikacje dotyczące pensum. Projekt ustawy przewiduje ujednolicenie pensum. Zmiany dotyczą nauczycieli przedmiotów zawodowych. Ujednolicone zostanie pensum nauczycieli teoretycznych i praktycznej nauki zawodu. Obecnie pensum nauczycieli teoretycznych wynosi 18 godzin. Pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu może wynosić do 20 godzin. To zróżnicowanie uznano za nieuzasadnione. Zmiana w Karcie Nauczyciela ma wyeliminować takie praktyki.
Ujednolicone pensum dla tych grup ma wejść w życie 1 września 2026 roku. Planowana jest także zmiana w zakresie pensum uśrednionego. Ta zmiana ma obowiązywać od 1 września 2025 roku. Nauczyciele powinni śledzić aktualizacje przepisów. Zmiany mogą wpływać na ich czas pracy i wynagrodzenie.
Zróżnicowanie to uznano za nieuzasadnione.
Zmiana w Karcie Nauczyciela ma takie praktyki wyeliminować.
Podsumowanie
Zrozumienie pensum jest kluczowe dla każdego nauczyciela. Określa ono podstawowy wymiar obowiązków dydaktycznych. Pensum różni się w zależności od stanowiska i placówki. Obliczanie pensum łączonego wymaga znajomości przepisów. Dotyczy to zwłaszcza art. 42 ust. 5c Karty Nauczyciela. Godziny ponadwymiarowe to zajęcia powyżej pensum. Są one dodatkowo wynagradzane. Dostępne są narzędzia i kalkulatory pomagające w obliczeniach. Planowane zmiany w Karcie Nauczyciela wpłyną na pensum niektórych grup nauczycieli. Znajomość tych zasad pozwala nauczycielom lepiej zarządzać swoim czasem. Umożliwia też dokładne rozliczenie wynagrodzenia.
Zobacz także:
- Czas pracy nauczyciela – ile godzin pracuje pedagog?
- Zarobki nauczycieli w 2024 roku – wszystko o podwyżkach
- Ile zarabia nauczyciel na godzinę? Analiza wynagrodzeń w Polsce
- Kalkulator wynagrodzenia nauczyciela – jak obliczyć swoje zarobki?
- Ile zarabiają nauczyciele w Polsce? Pełne zestawienie wynagrodzeń i dodatków
