Awans zawodowy nauczyciela to kluczowy proces w polskim systemie oświaty. Podnosi kwalifikacje pedagogów, wychowawców i innych pracowników. Przepisy dotyczące awansu przeszły istotne zmiany w latach 2022-2023. Nowy model uprościł ścieżkę kariery nauczyciela.
Nowy model awansu zawodowego nauczyciela
Nowy model awansu zawodowego nauczycieli obowiązuje od 1 września 2022 roku. Ustawa z 5 sierpnia 2022 roku zlikwidowała stopień nauczyciela stażysty. Zlikwidowano także stopień nauczyciela kontraktowego. Od tej daty obowiązują dwa stopnie awansu zawodowego. To nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany. Wcześniej istniały cztery stopnie awansu. Były to nauczyciel stażysta, kontraktowy, mianowany, dyplomowany.
Kim jest nauczyciel początkujący w nowym systemie?
Od 1 września 2022 roku nowo zatrudniony nauczyciel to nauczyciel początkujący. Nie ma już nauczycieli stażystów ani opiekunów stażu. Nauczyciel początkujący musi przepracować minimum 2 lata i 9 miesięcy. Ten okres to przygotowanie do zawodu nauczyciela. Po tym czasie może ubiegać się o stopień nauczyciela mianowanego.
Jak długo nauczyciel ma status kontraktowego?
Status nauczyciela kontraktowego został zlikwidowany 1 września 2022 roku. Nowi nauczyciele zaczynają karierę jako nauczyciele początkujący. Nauczyciele, którzy mieli status kontraktowego przed tą datą, mogą awansować na starych zasadach do 31 sierpnia 2027 roku.
Ścieżka awansu na nauczyciela mianowanego
Awans na nauczyciela mianowanego to kolejny etap kariery. W nowym systemie standardowy okres trwa 3 lata i 9 miesięcy. Ten czas liczy się od uzyskania stopnia nauczyciela początkującego. Istnieje możliwość skrócenia tego okresu. Może on wynieść 2 lata i 9 miesięcy. Dotyczy to nauczycieli posiadających stopień naukowy doktora.
Procedura uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego
Procedura uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego składa się z kilku kroków. Nauczyciel odbywa przygotowanie do zawodu. Trwa ono 2 lata i 9 miesięcy. W drugim roku odbywa pierwszą hospitację zajęć. Przeprowadza ją dyrektor szkoły. W drugim roku następuje pierwsza obligatoryjna ocena pracy. Druga ocena odbywa się w ostatnim roku przygotowania. Następnie odbywa się druga hospitacja w obecności komisji. Komisja przygotowuje opinię o prowadzonych zajęciach. Ostatnim krokiem jest złożenie wniosku o postępowanie egzaminacyjne. Egzamin sprawdza wiedzę i umiejętności nauczyciela.
- Przeprowadź pierwszą hospitację w drugim roku przygotowania.
- Uzyskaj pierwszą obligatoryjną ocenę pracy w drugim roku.
- Uzyskaj drugą obligatoryjną ocenę pracy w ostatnim roku.
- Przeprowadź drugą hospitację w obecności komisji.
- Złóż wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego.
- Przystąp do egzaminu przed komisją egzaminacyjną.
Nauczyciel, który nie zdał egzaminu, może go powtórzyć. Musi odbyć 9 miesięcy dodatkowego przygotowania do zawodu.
Ścieżka awansu na nauczyciela dyplomowanego
Nauczyciel dyplomowany to najwyższy stopień awansu. Można go uzyskać po stopniu nauczyciela mianowanego. Minimalny okres do awansu na nauczyciela dyplomowanego wynosi 5 lat i 9 miesięcy. Czas ten liczy się od momentu uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.
Jakie etapy obejmuje ścieżka awansu zawodowego nauczyciela w polskim systemie oświaty?
Ścieżka awansu zawodowego w nowym systemie obejmuje trzy stopnie. Są to nauczyciel początkujący, nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany. Nauczyciel początkujący odbywa przygotowanie do zawodu. Trwa ono 2 lata i 9 miesięcy. Nauczyciel mianowany uzyskuje stopień po spełnieniu wymagań i zdaniu egzaminu. Nauczyciel dyplomowany to najwyższy stopień, uzyskiwany po określonym okresie pracy i spełnieniu wymagań.
Przepisy prawne regulujące awans zawodowy
Awans zawodowy nauczycieli regulują dwa główne akty prawne. Jest to ustawa Karta Nauczyciela z 26 stycznia 1982 roku. Drugim aktem jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu. Istotne zmiany wprowadziło Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 lipca 2018 roku. Określa ono sposób odbywania stażu. Wskazuje też dokumentację dołączaną do wniosku. Rozporządzenie MEN z 6 września 2022 roku wprowadziło nowe zasady. Zmiany te weszły w życie we wrześniu 2022 roku. Dotyczą one między innymi likwidacji stopni stażysty i kontraktowego.
Przepisy określają wymagania na poszczególnych stopniach. Dla nauczyciela stażysty (według starych zasad) wymagana była znajomość organizacji szkoły. Nauczyciel stażysta musiał umieć prowadzić zajęcia. Wymagano znajomości środowiska uczniów. Ważna była umiejętność omawiania zajęć.
Dla nauczyciela kontraktowego (według starych zasad) wymagano umiejętności organizacji pracy. Ważne było uwzględnianie potrzeb rozwojowych uczniów. Nauczyciel musiał wykorzystywać technologie informacyjne. Wymagano zastosowania wiedzy z psychologii i pedagogiki. Nauczyciel kontraktowy musiał posługiwać się przepisami oświatowymi.
Jakie przepisy regulują awans zawodowy nauczycieli kontraktowych?
Awans zawodowy nauczycieli kontraktowych, którzy rozpoczęli staż na starych zasadach przed 1 września 2022 roku, regulują przepisy przejściowe. Mogą oni ubiegać się o stopień nauczyciela mianowanego według „starych przepisów” do 31 sierpnia 2027 roku. Podstawą prawną są przepisy ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela. Nowi nauczyciele podlegają już nowym przepisom.
Okres przejściowy dla nauczycieli kontraktowych
Nauczyciele, którzy mieli status kontraktowego przed 1 września 2022 roku, są w okresie przejściowym. Mogą oni ubiegać się o stopień nauczyciela mianowanego na starych zasadach. Mają na to czas do 31 sierpnia 2027 roku. Wymiar stażu na stopień nauczyciela mianowanego na starych zasadach wynosił 2 lata i 9 miesięcy. Dla nauczycieli, którzy nie rozpoczęli stażu przed 1 września 2021 roku, staż ten skrócono. Wynosił on 1 rok i 9 miesięcy. Nauczyciel kontraktowy z 10-letnim okresem pracy miał staż skrócony do 9 miesięcy.
Pani Justyna została zatrudniona jako nauczycielka przedszkola 1 września 2021 roku. Będzie odbywać awans zawodowy według nowych zasad. Pan Robert jest nauczycielem szkoły podstawowej. Może ubiegać się o stopień nauczyciela mianowanego na dotychczasowych zasadach do 31 sierpnia 2027 roku.
Ważne dokumenty w procesie awansu
Proces awansu zawodowego wymaga zgromadzenia dokumentacji. Nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie. Dotyczy ono realizacji planu rozwoju zawodowego. Dokumentacja załączana do wniosku jest szczegółowo określona. Nowelizacja przepisów w 2022 roku wpłynęła na wymagania dotyczące dokumentacji. Dotyczy to dokumentów składanych do komisji kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych.
Przykładowe dokumenty to:
- Zaświadczenie o zdaniu egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego.
- Zaświadczenie o akceptacji komisji kwalifikacyjnej.
- Akt nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela.
Akt nadania stopnia awansu zawodowego jest ważnym dokumentem. Potwierdza uzyskane uprawnienia. Stopień awansu nadawany jest na stałe. Możliwe jest uzyskanie wyższego stopnia w przyszłości.
Wsparcie w rozwoju zawodowym nauczyciela
Nauczyciel aspirujący do wyższych stopni powinien zapoznać się z przepisami. Obowiązujące wymagania są szczegółowe. Warto korzystać z dostępnych możliwości rozwoju zawodowego. Dyrektor szkoły zapewnia warunki do obserwacji zajęć. Dotyczy to nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu. Uczestnictwo w szkoleniach jest kluczowe. Ważna jest też współpraca z innymi nauczycielami. Realizacja własnego planu rozwoju zawodowego jest istotna.
- Prowadź zajęcia zgodnie z wymaganiami.
- Uczestnicz w szkoleniach i warsztatach.
- Współpracuj z innymi nauczycielami.
- Realizuj własny plan rozwoju zawodowego.
Informacje dotyczące awansu zawodowego można znaleźć na portalach specjalistycznych. Portal ogólnotematyczny KIM Tech dostarcza informacji. Dotyczą one różnych dziedzin życia, w tym oświaty. Pamiętaj, że informacje na portalach mają charakter pomocniczy. Autor nie ponosi odpowiedzialności za ich wykorzystanie. Zawsze odwołuj się do oficjalnych przepisów prawnych.
Złożenie wniosku o rozpoczęcie stażu (na starych zasadach) miało termin. Nauczyciel kontraktowy składał wniosek do dyrektora szkoły. Termin wynosił 14 dni od rozpoczęcia zajęć. W przypadku nieobecności, np. urlopu macierzyńskiego, staż ulegał przedłużeniu. Jeżeli wniosek o postępowanie egzaminacyjne złożono do 30 czerwca, decyzję można było otrzymać do 31 sierpnia.
Zobacz także: